Ocalony od zapomnienia

Wybitne dzieła Karola Rathausa prezentowane z rękopisów kompozytora.

O projekcie

W 2019 roku dr Aleksandra Hałat rozpoczęła projekt w ramach zespołów badawczych Wydziału Sztuki i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, którego celem było premierowe nagranie dzieł archiwalnych oraz prezentacja nieznanych utworów jednego z najwybitniejszych polskich kompozytorów emigracyjnych Karola Rathausa (1895–1954). Więcej o kompozytorze.

Wtedy zrodził się pomysł projektu koncertów z muzyka kompozytora, którego główną ideą jest ocalenie – ocalenie emocji czasów już zapomnianych, zamierzchłych, przeszłych, ocalenie twórczości… ocalenie od zapomnienia człowieka, kompozytora.

Publiczność podczas koncertów będzie mogła doświadczyć muzyki Karola Rathausa, która stanowi kopalnię emocji, kontekstów, syntezę stylów, prądów schyłku XIX w. Będzie miała okazję przekonać się w jak niebywały sposób Karol Rathaus łączył zdobyczy późnego romantyzmu, ekspresjonizmu, bazował na XX-wiecznych technikach kompozytorskich, nawiązywał do klasycznych form oraz do elementów muzyki jazzowej.

Każdy z koncertów przewiduje występ zaproszonych gości specjalnych oraz prezentację utworów o wyjątkowym znaczeniu dla sztuki muzycznej.

Przy pierwszym koncercie wyjątkowym gościem jest nagradzana na konkursach wokalnych mezzosopranistka Roksana Wardenga, która wykonuje dwa cykle pieśni Karol Rathausa do słów poetów: angielskich i amerykańskich takich jak: Elizabeth J. Coatsworth, Emily Dickinson, Dorothy Parker, Edward Estoni Cummings, Thomas Stearns Eliot.

Drugi koncert zakłada udział wybitnych artystów NOSPR takich jak Damian Lipień – fagot, Piotr Nowak oraz Paweł Cal.

Projekt zakłada

I. Wykonanie koncertu w dwóch wariantach złożonego z triów fortepianowych:

Tria Serenade op.69 (1953) na skrzypce, wiolonczelę i fortepian
Tria op.1953 (1944) na klarnet, skrzypce i fortepian, które powstały w Stanach Zjednoczonych

oraz pieśni:

Three English Songs na glos i fortepian, op.48 (1941-43)
Five Moods After American Poets for voice and piano (1946)

Artyści:

Karol Rathaus Ensemble:
Piotr Lato – klarnet,
Marcin Hałat – skrzypce,
Marcin Mączyński – wiolonczela,
Aleksandra Hałat – fortepian,
Roksana Wardenga – mezzosopran.

II. Wykonanie koncertu na instrumenty dęte i fortepian oraz duetu skrzypce i fortepian złożonego z następujących utworów:

Dedication & Allegro: Hommage à Chopin Op.64 (1949) na skrzypce i fortepian
Song of the Autumn (1941) na klarnet i fortepian
Polka (1941) na trąbkę i fortepian
Mazurka (1941) na klarnet i fortepian
Pastorale and Danse na skrzypce i fortepian, Op.39 (1937)
Confused Intermezzo / Pole in Spain (1939) na klarnet, fagot i fortepiano
Kleine Serenade na klarnet, fagot, waltornię, trąbkę i fortepian, Op.23 (1927)

Wyjątkowym punktem programu koncertu jest utwór z 1927 roku, który nigdy nie zabrzmiał na amerykańskiej ziemi za życia kompozytora. Publiczność dzięki tej kompozycji będzie mogła doświadczyć nowoczesne brzmienia utworu, typowego dla twórców z kręgu Neue Musik, który osiągnięto dzięki dętemu składowi oraz elementów jazzu modnych w Europie w latach XX. Skład „Kleine Serenade” jest wyjątkowo oryginalny: klarnet, fagot, trąbka, waltornia i fortepian.

Artyści:

Marcin Hałat – skrzypce,
Piotr Lato – klarnet,
Paweł Cal – waltornia,
Piotr Nowak – trąbka,
Aleksandra Hałat – fortepian.

Posłuchaj

Karol Rathaus

Karol Rathaus wraz z dużą falą uchodźców pochodzenia żydowskiego opuścił Niemcy, w poszukiwaniu miejsca do pracy zatrzymując się w Paryżu (1932–33) i Londynie (1934–38), zanim ostatecznie osiadł w Stanach Zjednoczonych (1938–1954). Po drugiej stronie Oceanu zaistniał przede wszystkim w amerykańskim świecie akademickim, jako profesor kompozycji w Wydziale Muzyki Queens College w Nowym Jorku (obecnie City University of New York) – stąd jego twórczość niekiedy dzieli się na okres europejski i amerykański (w którym poświęcił się przede wszystkim pracy dydaktycznej) i znalazł swoja drugą ojczyznę w USA.